رصد آسمان با دوچشمی‌ها | سوژه‌های تابستانی (۲)

در این قسمت به سوژه‌های مناسب برای دوچشمی در صورت فلکی دجاجه خواهیم پرداخت. قویی که پروازش به سمت جنوب راه کاهکشان، زینت‌بخش شب‌های تابستان است.

نقشه صورت فلکی دجاجه

سه‌تایی رنگارنگ

در غروب‌های گرم تابستانی، سه‌تایی اومیکرون-دجاجه، مانند نگینی در آسمان رصدگران نیم‌کره غربی می‌درخشد.

این سه‌تایی عبارت است از: یک ستاره طلایی قدر 4 (اومیکرون یا دجاجه 31) که به وضوح از همدم آبی‌ سپیدش با قدر 8/4 (دجاجه 30) جدا شده است. اگر برای دیدن رنگ این ستارگان دچار مشکل هستید، به آرامی فوکوس دوچشمی خود را کم کنید. این ترفند باعث می‌شود که نور ستاره‌ها پراکنده شود و رنگ‌های ظریف آن‌ها راحت‌تر به چشم بیایند.

منظره تقریبی سه‌تایی اومیکرون از پشت دوچشمی

عضو سوم این مجموعه تا حدودی در درخشش اومیکرون رنگ می‌بازد. ستاره‌ای خورشیدگون با قدر 7 که رنگ مشخصی را به نمایش نمی‌گذارد. یک دوچشمی با بزرگ‌نمایی 10x اگر ثابت نگه داشته شود، هرسه ستاره را به شما نشان خواهد داد. اما با دوچشمی‌های 7x دیدن کم‌نورترین عضو اومیکرون، دشوار می‌شود.

سه‌تایی اومیکرون دجاجه

زوج‌های دجاجه

در شرق دجاجه، شاهد تجمع زوج‌های ستاره‌ای خواهید بود. اولین زوج، مو-دجاجه است. این زوج با قدرهای 4/4 و 7، حدود 198 ثانیه قوسی از یکدیگر فاصله دارند. با ثابت نگه داشتن یک دوچشمی 10×30 ، دیدن این زوج آسان خواهد بود. پس از رصد مو-دجاجه، حدود نیم درجه به شمال بروید تا یک زوج دیگر با قدر 7 را ببینید.

دجاجه 79، دوتایی دیگری است که در شمال مو-دجاجه قرار گرفته است. کافی است حدود 9 درجه به سمت شمال بروید تا آن را بیابید. ستاره‌های آن قدرهایی معادل 7/5 و 7 دارند. و نسبت به زوج مو-دجاجه، به یکدیگر نزدیک‌ترند (150 ثانیه قوسی فاصله دارند). اما همچنان، تفکیک آن‌ها با دوچشمی کار سختی نخواهد بود.

آخرین دوتایی این فهرست، دجاجه 61 است. جفتی متشکل از ستاره‌های قدر 2/5 و 6 که تنها 31 ثانیه فاصله دارند. یک حساب سرانگشتی (که در قسمت قبل به آن اشاره شد) نشان می‌دهد که دیدن این زوج با استفاده از دوچشمی‌های  10x بسیار دشوار خواهد بود. اما با یک دوچشمی 15x می‌توان آن‌ها را به راحتی تفکیک کرد.

نمایی تقریبی دجاجه 61 از پشت دوچشمی

خوشه باز M39

اگر در یک آسمان کاملاً تاریک به این صورت فلکی بنگرید، خط دنباله‌دار و درخشان ستارگان که در طول صورت فلکی کشیده شده است، این تصور را به وجود می‌آورد که دجاجه مملؤ از سوژه‌های رصدی مناسب است. اما دجاجه، علی‌رغم اندازه و جایگاه ویژه‌اش در قلب راه‌شیری شمالی به طرز عجیبی خالی از اجرام مناسب برای دوربین‌های دوچشمی است. با این‌که تعدادی میدان‌های دید پرستاره در این ناحیه وجود دارند، سایر اجرام اعماق آسمان آن معدود هستند. برای مثال، تنها دو جرم از فهرست مسیه در دجاجه دیده می‌شوند: خوشه‌های باز M29  و M39.

میان این دو خوشه ساکن دجاجه، M39 قطعاً هدف بهتری برای دوربین دوچشمی است. در آسمانی که به اندازه کافی تاریک باشد، با استفاده از یک دوربین 10×30 می‌توانید تعداد زیادی از ستارگان درخشان این خوشه را ببینید که در کنار هم یک مثلث متساوی‌الاضلاع تشکیل می‌دهند. تشخیص این اجتماع ستارگان از ستارگان زمینه آسمان، به طرز شگفت‌آوری آسان است. کافی است از ستاره آلفا-دجاجه یعنی دِنِب، حرکت خود را آغاز کرده و نوار راه شیری را به سمت شمال شرق ادامه دهید.

نمای M39 از پشت یک دوچشمی 37x

در آلودگی نوری شهرها، M39  اندکی رنگ می‌بازد. و از جذابیتش کاسته می‌شود. اما یافتن آن همچنان آسان است. چرا که این خوشه، هفت ستاره با قدر کمتر از 8 دارد که به وضوح به شما رخ می‌نمایند.

شاید کنایه‌آمیز به نظر بیاید؛ اما هرچه آسمان تاریک‌تری داشته باشید، کمتر احتمال دارد که بخواهید وقت خود را با تماشای M39  بگذرانید. چرا که منطقه پرستاره دجاجه به شما چشمک می‌زند تا دوربین خود را به سویش بچرخانید. اما در مناطق شهری، M39 بهترین هدف در این صورت فلکی محسوب می‌شود.

سحابی تاریک بارنارد 168

سحابی‌های تاریک، سوژه‌هایی کم‌نظیر و زیبا هستند. تماشای این اشباح تاریک در پس‌زمینه پرستاره‌ی راه شیری، ظاهری سه‌بعدی به کهکشان می‎دهد. و باعث می‌شود راه شیری، واقعی‌تر و زنده‌تر جلوه کند. سحابی تاریک بارنارد 168 یا به اختصار B168 یکی از این سحابی‌هاست. در نزدیکی این سحابی، سحابی نشری پیله یا IC 5146 قرار دارد.

اگر با یک تلسکوپ به شکار این دو سحابی بروید، خواهید دید که B168 مانند جاده‌ای تاریک به سوی سحابی پیله نشانه رفته است. با یک دوچشمی 10×50 این انگشت تاریک، کامل‌تر و زیباتر نیز دیده خواهد شد. با استفاده از دوچشمی امکان رصد سحابی پیله را نخواهید داشت. چرا که کم‌نورتر از آن است که با تلسکوپ دیده شود.

نمای سحابی تاریک بارنارد از پشت دوچشمی

رصد B168 چالشی است که البته نیاز به آسمانی بدون آلودگی نوری دارد. آسان‌ترین راه برای یافت آن بدین شرح است: ابتدا دنب را نشانه بروید. سپس حدود 7 درجه (به اندازه یک میدان دید دوچشمی) به سمت شمال شرق بروید تا به خوشه باز M39 برسید. به آرامی، خوشه را به گوشه غربی میدان دید برانید. B168 در گوشه شرقی میدان دید پدیدار می‌شود. هرچه درخشش راه شیری در آسمان بیشتر باشد، دیدن این جاده تاریک این ساده‌تر خواهد بود.

سحابی پیله و سحابی تاریک بارنارد 168

منبع تصویر1 ، منبع تصویر 2 ، منبع تصویر 3 ، منبع تصویر 4 ، منبع تصویر 5 ، منبع تصویر 6 ، منبع تصویر 7 ، منبع تصویر 8

منبع:

Gary Seronik, Binocular Highlights, Sky and Telescope Stargazing series