رصد آسمان با دوچشمی‌ها | سوژه‌های زمستانی (۲)

در شب‌های سرد زمستان، آسمان میزبان بسیاری سوژه‌های رصدی جذاب است. اما با وجود آلودگی نوری شهرها، باز هم می‌توان از رصد آسمان لذت برد؟ پاسخ شما، مثبت است! کافی است یک دوچشمی خوب داشته باشید و سوژه‌های مناسب را نیز بشناسید.

در ادامه با علم بازار همراه باشید.

M34: خوشه‌ای مخصوص دوچشمی‌ها

برای رصدگرانی که با دوچشمی، در میان آلودگی نوری شهرها به رصد می‌پردازند؛ فهرست اجرام اعماق آسمانی که از جزئیات رصدی کافی برخوردار باشند، بسیار کوتاه است. اکثر کهکشان‌ها و سحابی‌ها برای دیده شدن نیاز به آسمانی تاریک دارند. حتی درخشان‌ترین هدف‌ها مانند خوشه‌های کروی نیز درخشش خود را به دلیل آلودگی نوری آسمان شهر از دست می‌دهند. در این میان، خوشه‌های باز دسته‌ای از اجرام هستند که حتی در آسمان‌های آلوده نیز  به راحتی دیده می‌شوند. یکی از بهترین خوشه‌ها، M34 در صورت فلکی برساوش است.

با یک دوچشمی 10×50، این خوشه به راحتی در آسمان‌های روشن دیده می‌شود. اگر آسمانی تاریک‌تر در اختیار داشته باشید، پراکندگی نور اعضای کم‌نورتر هم قابل مشاهده خواهد بود.

برای یافتن M34، ابتدا خطی را در نظر بگیرید که رأس‌الغول (بتا-برساوش) را به ستاره طلایی رنگ گاما-آندرومدا وصل می‌کند. سپس دوچشمی خود را به سمت شمال این خط نشانه روید. خوشه را به آسانی خواهید یافت.

رصد ستاره شیطانی (رأس‌الغول)

خورشیدگرفتگی‌ها از هیجان‌انگیزترین پدیده‌های نجومی هستند. هرکس که پوشانده شدن قرص درخشان خورشید توسط ماه را یک بار دیده باشد، هرگز آن را فراموش نخواهد کرد. اما متاسفانه، برای مشاهده اکثر کسوف‌ها مجبور خواهید بود مسافت زیادی را بپیمایید. اما اگر به آسمان شب چشم بدوزید، می‌توانید هر هفته شاهد یک گرفت ستاره‌ای باشید.

رأس‌الغول (بتا-برساوش)، که به ستاره شیطانی نیز معروف است، یک دوتایی گرفتی است. هر 2 روز و 20 ساعت و 49 دقیقه یک بار، ستاره اصلی توسط همدم کم‌نورتر خود پوشانده می‌شود؛ و قدر سیستم از 1/2 به 4/3 کاهش می‌یابد. این گرفت‌ها نه تنها تکرارشدنی و قابل مشاهده هستند، بلکه برخلاف کسوف‌های کوتاه و چند دقیقه‌ای، حدود 10 ساعت به طول می‌‌انجامند! شایان ذکر است که شاید گرفتگی رأس‌الغول به اندازه خورشیدگرفتگی تماشایی نباشد؛ اما تماشای دوتایی‌های گرفتی یک سرگرمی جذاب محسوب می‌شود.

رأس‌الغول و چند ستاره مشابه دیگر، به راحتی با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند. پیدا کردن آن‌ها در آسمان نیز آسان است. این ستاره، رأس شمالی یک صورت‌واره را تشکیل می‌دهد. شکل این صورت‌واره تا حدودی شبیه به یک کاسه ملاقه است. ستاره رأس جنوبی، از نظر درخشندگی تقریباً با گاما-آندرومدا برابری می‌کند. 

خوشه پروین

به هر شکلی که بخواهید خاص‌ترین اجرام اعماق آسمان برای دوچشمی‌ها را فهرست‌بندی کنید، خوشه پروین در صدر فهرست قرار خواهد گرفت. این خوشه در میدان دید هر دوچشمی‌ای، باز هم زیبا و فوق‌العاده به نظر می‎رسد. و منظره‌ای است که هیچ رصدگری نباید تماشای آن را از دست بدهد.

5 ستاره درخشان‌تر خوشه، به شکل یک کاسه ملاقه کوچک قرار گرفته‌اند. اما آن‌چه این خوشه را بسیار خاص جلوه می‌دهد، جلوه ستاره‌های کم‌نورتر قدر 7 و 8 هستند. ستاره‌های قدر 7 در زیر دسته ملاقه قرار دارند. درون کاسه ملاقه نیز، یک ستاره دوتایی با قدر 8 دیده می‌شود. 

خوشه پروین به همراه حلقه‌های زحل و دریاهای ماه، همواره از پرطرفدارترین اجرام اعماق آسمان بوده و هستند. برای یافتن این خوشه، ابتدا با خطی فرضی کمربند جبار را به ستاره الدبران وصل کنید. سپس خط سیر خود را در همان راستا ادامه دهید تا به خوشه برسید.

منبع:

Gary Seronik, Binocular Highlights, Sky and Telescope Stargazing series

منبع تصویر 1، منبع تصویر 2، منبع تصویر 3، منبع تصویر 4، منبع تصویر 5