محموله هایی که هیچگاه به دست فضانوردان نرسید!
فضاپیماهای تدارکاتی، وظیفه انتقال بار و تجهیزات مورد نیاز فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی را بر عهده دارند. هر کدام از این فضاپیماهای سرنشین‌دار، حامل صدها کیلوگرم آب و غذا، اکسیژن، تجهیزات مصرفی، ابزارهای علمی و غیره هستند. در صورتی که بخش مهمی از این محموله‌ها به این ایستگاه نرسد، در کار و فعالیت فضانوردان اخلال ایجاد شده یا حتی در مواردی ممکن است باعث لغو ماموریت آنها نیز شود. در حال حاضر ناوگانی از ۵ فضاپیمای باری شامل فضاپیمای کهنه‌کار «پروگرس» روسیه، «ای.تی.وی» اروپا، «اچ.تی.وی» ژاپن و اخیرا هم دو فضاپیمای «دراگون» و «سیگنوس» از بخش خصوصی آمریکا، عملیات پشتیبانی ایستگاه فضایی بین‌المللی را انجام می‌دهند. اما در ۵ سال اخیر ۴ ماموریت این فضاپیماها با شکست مواجه شد و بیش از ۱۰ تن محموله و تعدادی هم میکرو ماهواره نابود شد.
محمدرضا رضایی، این مطلب را برای شماره دوم ماهنامه فناوری فضایی که در آذر ۹۴ در گیشه‌ها قرار گرفت، آماده کرده است. دعوت می‌کنیم در ادامه مطلب با علم بازار همراه باشید تا به بررسی این موضوع و مسائل مربوط به آن بپردازیم.
محموله های شکست خورده فضایی
برقراری ارتباط با فضاپیمای موردنظر امکان‌پذیر نمی‌باشد!
فضاپیمای پروگرس همراه با ۲۳۶۰ کیلوگرم بار در ۲۸ آوریل ۲۰۱۵، به فضا پرتاب شد. لحظاتی قبل از جداشدن از مرحله سوم پرتابگر، ارتباط مخابراتی با آن قطع شد. کارشناسان در مرکز فرماندهی زمین، صرفا داده‌های تله‌متری این فضاپیما را دریافت می‌کردند. داده‌ها نشان می‌داد که همه چیز به خوبی پیش رفته و صفحات خورشیدی فضاپیما نیز باز شده است. اما یکی از آنتن‌های مخابراتی فضاپیما که برای ارتباط با ایستگاه فضایی و اتصال به آن کاربرد دارد، کار نمی‌کند. در سالهای اخیر، فضاپیماهای پروگرس و سایوز روسیه براساس یک برنامه پروازی ۶ ساعته به ایستگاه متصل می‌شوند. با بروز این مشکل، برنامه پرواز پروگرس تغییر کرد و قرار شد طبق برنامه پروازی دو روزه، فضاپیما به ایستگاه متصل شود. در گردشهای سوم و چهارم، تلاشها برای رفع مشکل مخابراتی پروگرس ناکام ماند. سرانجام روز بعد از پرواز، سازمان فضایی روسیه شکست ماموریت را اعلام کرد و یک هفته بعد پروگرس بر فراز اقیانوس آرام و در ّجو زمین نابود شد!
فضاپیمای پروگرس
اژدها در محاصره آتش
پرتابگر فالکون-۹، در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۵، سکوی پرتاب خود را در پایگاه فضایی کیپ کاناورال ترک کرد. این پرتابگر حامل فضاپیمای باری دراگون متعلق به شرکت خصوصی اسپیس ایکس بود. فضاپیمای دراگون که در فارسی به معنای اژدهاست، حامل ۱۸۰۰ کیلوگرم محموله برای ایستگاه فضایی بود. اما به دلیل افت فشار مخزن اکسیژن مرحله دوم، ۱۳۹ ثانیه پس از پرتاب و لحظاتی قبل جداشدن مراحل اول و دوم، منفجر شد. البته در زمان این اتفاق، فضاپیمای دراگون براساس سناریوی نجات آن، بلافاصله از سر پرتابگر جدا شد و به کمک چتر نجات در آبهای اقیانوس اطلس فرود آمد. تیم نجات هم موفق شد پیش از آنکه فضاپیما غرق شود، آن را به سلامت بازیابی کند. یکی از محموله‌های ارزشمند و مهم این ماموریت که از خطر نابودی نجات یافت، «مبدل اتصال بین‌الملل» بود. از آنجایی که انواع مختلفی از فضاپیماها به ایستگاه فضایی متصل می‌شوند، لازم بود مبدلی استاندارد روی درگاههای اتصال ایستگاه متصل شده تا همه فضاپیماها از یک درگاه مشترک برای الحاق به ایستگاه استفاده کنند.
موشک فالکون و فضاپیمای دراگون کارگو، لحظاتی پس از پرتاپ از سکوی فلوریدا در ژوئن ۲۰۱۵٫ سمت چپ: لحظه سوختن و سقوط این فضاپیما
سقوط در آلتایی
فضاپیمای پروگرس ام ۱۲ ام، در ۲۴ اوت ۲۰۱۱، سوار بر پرتابگر سایوز از پایگاه فضایی بایکانور قزاقستان رهسپار فضا شد. در دقایق اول همه چیز به خوبی پیش رفت. اما در ثانیه ۳۲۵ پس از پرتاب، نقصی در یکی از موتورهای مرحله اول پرتابگر سایوز ایجاد شد. این نقص به دلیل یک خطای نرم‌افزاری در رایانه موشک به وجود آمد و باعث بازگشت پروگرس به جو و سقوط آن در ایالت آلتایی روسیه شد. پروگرس در این ماموریت حامل ۲۶۰۰ کیلوگرم تجهیزات بود. این فضاپیما قرار بود حدود ۶ ماه به ایستگاه فضایی بین‌المللی متصل باشد و در این مدت سه بار مدار ایستگاه را نیز اصلاح کند. این پرواز ۱۴۲مین ماموریت فضایی فضاپیماهای پروگرس بود و این تنها پرواز فضایی این فضاپیما بود که در حین پرتاب شکست خورد.
انفجار در ثانیه ۱۵
در شامگاه ۲۸ اکتبر ۲۰۱۴، پرتابگر آنتارس روی سکوی پرتابش در پایگاه فضایی والوپس آمریکا آماده پرتاب به فضا بود. این پرتابگر در پنجمین ماموریت خود، می‌بایست فضاپیمای باری سیگنوس، متعلق به شرکت خصوصی اوربیتال ساینس را به ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب کند. اما تنها ۱۵ ثانیه بعد از پرتاب، آنتارس در حالی که چند متری بیشتر از سکوی فاصله نگرفته بود، منفجر شد. در جریان این حادثه، فضاپیمای سیگنوس به همراه ۲۳۰۰ کیلوگرم تجهیزات به کلی نابود شد. در این ماموریت سیگنوس عالوه بر تجهیزات آزمایشگاهی و مواد مورد نیاز فضانوردان، ۲۶ نانو ماهواره برنامه فضایی پالنت لبز و یک کیوب ست را نیز همراه خود داشت. حدود یک سال بعد از این حادثه، علت انفجار آنتارس بروز یک جرقه و سپس انفجار در توربوپمپ اکسیژن یکی از موتورهای مرحله اول اعلام شد. این مساله باعث افت توان موتور و سپس بازگشت پرتابگر به سمت سکوی پرتاب و منهدم شدن آن گردید. هر چند قرار است پروازهای سیگنوس از دسامبر ۲۰۱۵، بار دیگر از سر گرفته شود، اما تا زمان برطرف شدن ایرادات پرتابگر آنتارس، این فضاپیمای باری توسط پرتابگر اطلس-۵ به فضا پرتاب می شود.
آتش بازی در پایگاه فضایی والوپس آمریکا، انفجار پرتابگر آنتارس در ۱۵ امین ثانیه
آخرین دیدگاهها